Koniec renowacji tarnowskiego Kirkutu coraz bliżej
Dobiega końca renowacja jednego z najstarszych cmentarzy żydowskich w Polsce – tarnowskiego Kirkutu. Wysiłkiem członków stowarzyszenia – Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury żydowskiej w Tarnowie i przy wsparciu z funduszy Unii Europejskiej wykonano ogromną pracę odsłonięcia cennego zabytku i publicznego udostępnienia, które nastąpi pod koniec czerwca.
Tarnowski kirkut od lat odwiedzany jest przez zagraniczne wycieczki oraz indywidualnych turystów, którzy jeszcze przed zakończeniem renowacji tego Cmentarza uznali go za jedno z najważniejszych miejsc dziedzictwa historycznego polskich Żydów i (po remoncie) za jedno z najładniejszych. Niezwykłym, zarazem nieoczekiwanym rezultatem stało się zjednoczenie potomków Żydów z Tarnowa, żyjących w USA. Jak napisała jedna z amerykańskich gazet – dokonała tego „sprawa renowacji tarnowskiego kirkutu”. Na stronie internetowej powołano forum dyskusyjne i miejsce kontaktów. Społeczność żydowska w znaczącej części przyczyniła się do zgromadzenia tzw. wkładu własnego na sfinansowanie inwestycji, czego bez ich udziału tarnowskiemu stowarzyszeniu nie udałoby się zrealizować projektu. Należy wspomnieć, że ten zabytek formalnie jest nadal „cmentarzem czynnym”, chociaż od wielu lat nie było na nim pochówków, a drugiej strony nie istnieje tu oficjalnie społeczność Żydów tarnowskich. Z tego powodu prawną opiekę nad kirkutem objęła Żydowska Gmina Wyznaniowa w Krakowie a na najbliższe lata – Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie, realizator projektu renowacji cmentarza.
Warte podkreślenia jest również to, że podczas robót renowacyjnych dochowano wszelkich koniecznych powinności, jakie nakłada żydowskie prawo religijne – Halacha, sprawowane pod osobistym nadzorem Naczelnego Rabina Polski, Michaela Schudricha, który działał w porozumieniu z największym autorytetem europejskim w tej dziedzinie, rabinem Eliakimem Schlesingerem z Londynu.
Niewiele osób wie, że roboty renowacyjne na tarnowskim cmentarzu przyczyniły się do kilku nieoczekiwanych odkryć historycznych. Do czasu rozpoczęcia prac we wszystkich źródłach podawano, że na tarnowskim kirkucie znajduje się około 6 tys. grobów. Dokładne pomiary geodezyjne ustaliły, że jest ich ponad 11 tysięcy. Przeprowadzone badania georadarem pozwoliły zlokalizować mogiły ofiar masowych egzekucji dokonanych przez Niemców podczas likwidacji tarnowskiego getta.
Zabytkowa i historyczna wartość cmentarza nadal wymaga wielu badań. Należy przypomnieć, że cmentarz został utworzony w XVI wieku, a najstarsze z odczytanych inskrypcji na macewach pochodzą z początku XVII w. Jest tu wiele grobów rabinów, cadyków, kupców, uczonych, prawników, polityków, radnych miejskich, wiceburmistrzów… Łatwo odnaleźć można groby rodzin zapisanych w dziejach polskiej kultury, jak Szancerów, rodziców znanego artysty ilustratora – Jana Marcina Szancera i dziennikarza, krytyka literackiego – Romana Szydłowskiego. A także groby rodziny Brandstaetterów – rodziców katolickiego pisarza, dramaturga – Romana Brandstaettera i jego dziadka – Mordechaja Dawida Brandstaettera – hebrajskiego pisarza, talmudysty.
Można spodziewać się, że odremontowany zabytkowy Cmentarz Żydowski w Tarnowie stanie się jednym z najciekawszych miejsc do zwiedzania, które zostaną wpisane do zwiedzania w programach wycieczkowych krajowych i zagranicznych.
Na dzień 26 czerwca zaplanowano uroczystość rekonsekracji cmentarza po remoncie. Udział w uroczystości zapowiedziało wiele rodzin o tarnowskich korzeniach z kilku krajów.